Normy i procedury stosowane do klasyfikacji i kwalifikacji pomieszczeń czystych
Przemysł farmaceutyczny do produkcji wymaga kontrolowanego środowiska. Aby spełnić to kryterium powstały pomieszczenia czyste, które wykorzystuje się aby minimalizować ryzyko zanieczyszczeń. Takie środowiska kontroluje się w celu spełnienia określonych norm. Zgodnie z dobrą praktyką wytwarzania GMP pomieszczenia poddaje się rygorystycznemu monitorowaniu, aby zapewnić pełnej i ciągłej znajomość aktualnych warunków środowiskowych zarówno pod kątem zanieczyszczeń ożywionych, jak i nieżywionych.
Norma ISO 14644-1
Norma opisuje limity stężenia cząstek stałych, które są stosowane w projektowaniu, eksploatacji i kontroli pomieszczeń czystych. Określa ona klasy czystości powietrza dla pomieszczeń czystych i środowisk kontrolowanych pod względem liczby cząstek wyrażonej jako stężenie w objętości powietrza. Aby określić klasę, wymagana jest wskazana metoda testowania, która obejmuje strategiczny wybór miejsc pobierania próbek.
Norma ISO 14644-1 odnosi się do wszystkich rozważań dotyczących klasyfikacji, dla których obowiązują skumulowane rozkłady oparte na wielkościach progowych (dolnej granicy) w zakresie od 0,1 µm do 5 µm. Dolne granice stężeń wielkości cząstek (nanocząsteczek) omówiono w normie ISO 14644-12.
Czym jest pomieszczenie czyste według norm?
Pomieszczenie czyste jest definiowane jako:
Pomieszczenie, w którym filtracja powietrza, dystrybucja powietrza, media, materiały konstrukcyjne i wyposażenie są utrzymywane w kontrolowany sposób.
W celu właściwego utrzymania pomieszczeń należy je testować i potwierdzić, że spełniają określone normy. Praktyki GMP wymagają, aby te środowiska były rygorystycznie testowane i monitorowane, dla zapewnienia pełnej i stałej znajomości aktualnych warunków środowiskowych zarówno dla zanieczyszczeń ożywionych, jak i nieżywionych.
Klasyfikacja pomieszczeń do zastosowań farmaceutycznych
Aby przeprowadzić kwalifikację pomieszczenia wg normy ISO/GMP należy:
- Obliczyć maksymalne dopuszczalne stężenie cząstek
- Określić liczbę miejsc pobierania próbek
- Obliczyć minimalną objętość pobieranej próbki
- Wykonać pomiary w każdym miejscu (co najmniej 1 minuta na próbkę) i zarejestrować wynik
- Opracować raport
Klasa czystości, a maksymalne limity stężeń cząsteczek na m3
Do obliczenia maksymalnego dopuszczalnego stężenia stosuje się poniższy wzór.
gdzie:
Cn – to maksymalne dopuszczalne stężenie (liczba cząstek na metr sześcienny) cząstek unoszących się w powietrzu, które mają rozmiary równe i większe niż rozważane rozmiary cząstek.
N – to numer klasyfikacji ISO, który nie może przekraczać wartości 9 ani być mniejszy niż 1
D – to rozważany rozmiar cząstek w mikrometrach
K – to stała wynosząca 0,1, wyrażona w mikrometrach
Miejsca pobierania próbek powietrza
Opracowano nową metodę do określania liczby miejsc pobierania próbek dla:
- Dla wszystkich pomieszczeń o powierzchni powyżej 6 m2 co powoduje zwiększenie wymaganej liczby miejsc pobierania próbek.
- Norma ISO 14644-1:1999 wymagała obliczenia UCL 95% (górny przedział ufności) dla liczby miejsc pobierania próbek między 2 a 9.
- Nowa metoda została stworzona, aby wyeliminować potrzebę wykonywania tych obliczeń. Jeśli nową metodę stosuje się prawidłowo to gwarantowane jest, że co najmniej 90% pomieszczenia jest zgodna z przedziałem ufności wynoszącym 95%.
Liczbę miejsc pobierania próbek zgodnie z nową normą ISO 14644-1:2015 określamy na podstawie tabeli:
| Powierzchnia strefy do [m2]: | Liczba punktów pomiarowych |
| 2 | 1 |
| 4 | 2 |
| 6 | 3 |
| 8 | 4 |
| 10 | 5 |
| 24 | 6 |
| 28 | 7 |
| 32 | 8 |
| 36 | 9 |
| 52 | 10 |
| 56 | 11 |
| 64 | 12 |
| 68 | 13 |
| 72 | 14 |
| 76 | 15 |
| 104 | 16 |
| 108 | 17 |
| 116 | 18 |
| 148 | 19 |
| 156 | 20 |
| 192 | 21 |
| 232 | 22 |
| 276 | 23 |
| 352 | 24 |
| 436 | 25 |
| 636 | 26 |
| 1 000 | 27 |
Dla powierzchni powyżej 1000m2 zastosowanie ma wzór:
gdzie:
NL – liczby miejsc pobierania próbek
A – powierzchnia pomieszczenia
Minimalna objętość próbki
gdzie:
Vs- objętość próbki pobieranej [ dm3]
Cn,m – maksymalne dopuszczalne stężenie [n/m3]
Wykonywanie pomiarów
Należy wykonać pomiar we wszystkich wyznaczonych miejscach. Większość liczników cząstek posiada wbudowaną drukarkę, która generuje raport po przeprowadzonych pomiarach. Raport można uzyskać w formacie pdf.
Sporządzenie raportu
Na podstawie zebranych wyników pomiarów należy sporządzić raport i zaklasyfikować dane pomieszczenia do określonej klasy. Należy pamiętać, że w zależności od rodzaju klasy pomieszczenia jest różna częstotliwość pobierania i analizowania środowiska czystego.
Monitorowanie środowiska zgodnie z ISO 14644-2
Po udowodnieniu, że pomieszczenie czyste lub urządzenie czystego powietrza spełnia wymagania dotyczące czystości z punktu widzenia certyfikacji, należy również wykazać, że kontrola ta może być utrzymana przez cały okres produkcji. Środowisko musi być rygorystycznie monitorowane, aby zapewnić pełną i stałą znajomość aktualnych warunków. Stały monitoring tworzy ciągły przepływ informacji, czego efektem jest duża ilość danych, które można wykorzystać do śledzenia trendów. W związku z tym, zakład produkcyjny powinien mieć kompleksowy program monitorowania środowiska, który obejmuje:
- monitorowanie ożywionych i nieżywionych cząstek unoszących się w powietrzu,
- monitorowanie zanieczyszczeń ożywionych na powierzchniach oraz elementach ubioru personelu w obszarach aseptycznych.
- opracowane procedury dotyczące:
- częstotliwości i miejsc monitorowania,
- limitów ostrzegawczych i alarmowych dla każdego obszaru oraz działań naprawczych,
Jeśli którykolwiek z obszarów wykazuje odchylenie od oczekiwanych wyników. Działania podejmowane w przypadku przekroczenia limitów powinny obejmować
- zbadanie źródła problemu,
- potencjalnego wpływu na produkt
- określenie wszelkich środków wymaganych w celu zapobieżenia ponownemu wystąpieniu.
Więcej o informacji o normie ISO 14664 w artykule Monitorowanie środowiska 14644-2
Nasze rozwiązania
Skontaktuj się z nami , aby uzyskać dostęp do przetłumaczonego dokumentu Environmental Monitoring Handbook for Pharmaceutical Manufacturers
Masz pytania odnośnie jak dokonać klasyfikacji i kwalifikacji pomieszczenia czystego? Napisz do nas lub sprawdź nasze usługi a my skutecznie doradzimy w całym obszarze związanym z monitorowaniem pomieszczeń i środowisk czystych.
Chcesz się dowiedzieć więcej? Zapraszamy do artykułów poniżej:
ISO 14644, ISO14644-1, ISO 14644-2, ISO 14644-3, Czemu twój licznik cząstek nie liczy cząstek?
